شیر یکطرفه

نمونه ای از شیر های صنعتی می باشد که در آن گاز یا مایع تنها می‌تواند در یک جهت حرکت کند و در صورت برگشت سیال مسیر حرکت مسدود شده و همچنین این شیرها در تجهیزات مختلفی مثل پمپ ها جک های هیدرولیک صنایع شیمیایی تجهیزات نیروگاهی استفاده می شوند.
این شیرها با متریال هایی مثل: برنج، چدن، فولاد، استیل، نیکول، آلومینیوم، برنز و انواع آلیاژ لاستیکی و پلاستیکی عرضه می گردند.
این نوع از شیر ها همانطور که از اسم آن پیداست، سیال فقط از یک طرف آن می‌تواند وارد شده و زمانی که در یک مسیر قرار دارد جریان سیال از طریق مخالف آن غیر ممکن می باشد.
این نوع از شیر ها در دو طرح به نام شیر یکطرفه لولایی و  فشاری ساخته می‌شوند که در زیر به آنها می پردازیم.

شیر یکطرفه لولایی

این نوع از شیر ها که مصرف بالاتری دارند دارای بدنه و درپوش بوده که درونشان دیسکی که ممکن است یکی یا دو تایی باشد به وسیله پین به بدنه لولا شده و آویزان می باشدو در موقع قطع جریان دیسک به نشیمن گاه چسبیده و اجازه برگشت به سیال را نمی‌دهد.

شیر یکطرفه فشاری

این نوع از شیر ها جریان سیال باعث باز شدن شیر شده و برگشت جریان باعث بسته شدن شیر می گردد.
از انواع این نوع از شیرها می‌توان به شیر یک طرفه پیستونی و کروی اشاره کرد.

شیر یکطرفه پیستونی

این نوع از شیر ها به لحاظ شکل داخلی شبیه شیر فلکه ای بوده که جریان باعث فشار پیستون به طرف بالا و انتقال جریان شده که جهت عکس آن پیستون به طرف پایین آمده و مانع از برگشت سیال به طرف ورودی خواهد شد همچنین این نوع از شیر ها به همراه شیر ساچمه ای و زاویه دار جهت جلوگیری از پدیده لرزش در اثر فشار در مسیر خطوط لوله به کار برده می شود.

شیر یکطرفه کره ای

این نوع از شیر ها در دو نوع کره‌ای افقی و عمودی موجود می باشند که در نوع عمودی مسیر جریان مستقیم است و بیشتر در جاهایی که قطع جریان به صورت خیلی فوری لازم است به کار خواهد رفت.
نحوه کار این نوع از شیرها به این شکل می باشد که مسیر سیال ورودی یک کره را در داخل شیار معلق نگه داشته و سیال از طرف آن به طرف دیگر می رود و وقتی که جریان سیال برعکس می شود کره موردنظر در نشیمن گاه خود نشسته و مانع از عبور سیال به طرف ورودی خواهد شد.

این نوع از شیرالات بر اساس نحوه حرکت قطعه عامل بستن شیر به سمت نشیمن گاه دسته بندی می گردد که انواع متداول آن عبارتند از :

• سوئینگ
• پیستونی یا لیفت
• توپی
• دیافراگمی
• قطع کن
• فنری

یکی از مزایای این نوع از شیر ها استفاده از آنها در سیالاتی که ویسکوزیته آنها بسیار زیاد است می باشد.

مزایای شیر یکطرفه عبارتند از :

عدم نیاز به اپراتور
مقرون به صرفه
آب بندی مناسب
امکان تعمیر در خط
مقاومت در برابر خورندگی
عدم ایجاد صدا در هنگام باز و بسته شدن
رسوب پذیری کم
گستره کاربرد و قابلیت کار در فشار کم
قابل استفاده به صورت عمودی برای انواع سریال

کاربرد شیر یکطرفه عبارتند از:

صنایع نیروگاهی
کشاورزی
فاضلاب
موتورخانه
تصفیه خانه آب
کاربردهای صنعتی
تاسیسات ساختمانی
سیستمهای انتقال هوا

علائم خرابی شیر یکطرفه عبارتند از:

نشتی سیال از محل آب بندی شیر یکطرفه
یکسره کار کردن پمپ
حرکت سیالات در خلاف جهت اصلی

حال چه دلیلی باعث بروز این مشکلات در قطعات می‌شوند که در زیر به مواردی اشاره خواهیم کرد.

علت خرابی شیر یکطرفه عبارتند از:

ضربات قوچی آب
جریان معکوس سیال
نصب، راه اندازی و نگهداری نامناسب از شیر
رسوبات داخل لوله

نحوه تعویض شیر یکطرفه تعویض این شیر ها بسیار ساده می باشد و کافیست طبق مراحل زیر شیر را تعویض کنید..

جریان اصلی سیال در سیستم را قطع کنید
شیر یکطرفه قبلی را از محل فیتینگ خود باز کنید.
بعد از انتخاب و تهیه شیر جدید در سایز جنس و مدل دلخواه در محل قبلی بر روی خط لوله متصل کنید دوباره جریان اصلی سیال را وصل کنید و چک کنید که شیر یکطرفه جدید هیچ گونه نشتی نداشته باشد.